Deze uitspraak van een zeer succesvolle advocaat is mij altijd bijgebleven. De reden? Het schuurt. Er spreekt een tomeloze ambitie uit, beter willen zijn dan de rest, altijd beschikbaar zijn, altijd kunnen leveren. Het schuurt omdat het destijds naadloos aansloot op mijn werkelijkheid die enerzijds het gevoel gaf onderdeel te zijn van een ‘winning team’ – en wie wil dat nou niet – maar ook een soort ongemak veroorzaakte. Wat is het eigenlijk dat een goede advocaat beter of succesvoller maakt dan de rest? No pain, no gain? Altijd en volledig beschikbaar zijn? Is dat het inderdaad? En wie bepaalt dat?
In deze zin zit een interessant spanningsveld dat eigen is aan de advocatuur: hoge (tijds)druk, de waarde van responsiviteit en ondernemerschap. Waar de cliënt iets nodig heeft, levert de advocaat zo snel en goed mogelijk. Cliënten waarderen een snelle reactie en toewijding. Mensen zien een betrokken advocaat, voelen zich gehoord. Het gaat over de relatie en die is belangrijk, zo niet het belangrijkst. De advocaat wíl er staan. Het voelt goed om die rol in te kunnen vullen, om te leveren wat gevraagd wordt. Daardoor ontstaat het risico dat het alleen nog draait om het voldoen aan de vraag en daarbij het hoogst haalbare nastreven, zeker als het druk is.
Het risico van responsiviteit als prioriteit is dat de dagen gevuld raken met het terugslaan van al die ballen die continu op de advocaat afgevuurd worden. Er blijft dan nauwelijks tijd over voor strategie, voor innovatie, voor een goed (off-deal) gesprek met cliënten, voor het versterken van de onderlinge band en het ontwikkelen van mensen, of, met andere woorden, voor ondernemerschap. Advocaten stellen dat uit met de gedachte dat dit goed komt “als het rustiger wordt”. Wat als dat moment niet vaak genoeg of überhaupt niet komt? Responsiviteit wordt dan reactiviteit en het ondernemerschap dreigt in die periodes – onbedoeld en ongemerkt – naar de achtergrond of zelfs helemaal uit beeld te verdwijnen. Jonge advocaten die het vak leren in een omgeving waar dit speelt, zien dat ondernemerschap niet meer en leren vooral de core business, de cliënt optimaal bedienen, zij het voornamelijk ‘on demand’. Van deze jonge advocaten wordt ondertussen pro-activiteit gevraagd, ownership en ondernemerschap. Best lastig. De oudere garde ervaart dat ondernemerschap bij zichzelf wel degelijk. Het zit in de genen en steeds in het achterhoofd, maar in hun handelen kan dat (tijdelijk) onzichtbaar zijn geworden en het zichtbare gedrag is wat het aanstormend talent als voorbeeld neemt.
Snelheid en een nadruk op leveren is de norm geworden in de advocatuur. Dit maakt zichtbaarder dan ooit dat strategie, het inbouwen van tijd voor het bepalen van richting, het investeren in cliënten en in elkaar, een keuze is, een keuze met een grote impact op de toekomst van het kantoor. Het gaat niet vanzelf. Het begint bij het goede gesprek op management- en partnerniveau. Wat willen we, hoe ziet dat er concreet uit, wat mogen we van elkaar verwachten en wat kan eenieder daaraan bijdragen? Stel elkaar die vragen, bouw aan vertrouwen, ga het constructieve conflict aan en zet (samen) koers. Zorg daarbij dat je weet wat er speelt binnen het kantoor, ga met elkaar in gesprek, vraag wat mensen nodig hebben, werk aan psychologische veiligheid, denk na over het benoemen van een professionele en zichtbare externe vertrouwenspersoon die over ongewenste patronen kan rapporteren én adviseren en organiseer een vorm van tegenspraak. Houd het initiatief, ga met elkaar in debat en houd elkaar scherp. It pays off. Big time. Meer weten? Ik kom graag langs.